Od 2 maja 2018 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wprowadził nowe zasady wydawania zaświadczeń A1 dla pracowników pochodzących z krajów nie należących do Unii Europejskiej (dalej: UE). Zaświadczenie A1 potwierdza podleganie danej osoby ustawodawstwu w zakresie zabezpieczenia społecznego, a jego posiadanie przez kierowcę będącego poza granicami Polski jest wymagane przez zagraniczne służby kontrolne.

Przypomnijmy, że zgodnie ze stanowiskiem oddziałów terenowych ZUS, aby pracownik niebędący obywatelem państwa należącego do UE mógł otrzymać zaświadczenie A1, musi posiadać zalegalizowany pobyt w państwie członkowskim UE i przemieszczać się pomiędzy państwami członkowskimi. Jeśli taki pracownik nie zamieszkuje legalnie w państwie członkowskim, to nie podlega unijnym przepisom o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, a co za tym idzie nie zostanie mu wydane zaświadczenie A1.

Nowe zasady pozwalają mieć nadzieję na ujednolicenie stanowisk terenowych oddziałów ZUS i wprowadzić porządek wobec stanu niepewności oraz kontrowersyjnych decyzji wydawanych przez ograny rentowe – przede wszystkim pozwolić na uzyskiwanie zaświadczeń A1 przez kierowców będących obywatelami państw spoza UE.

Jeżeli chodzi o zmiany, to polegają one na wprowadzeniu obowiązku wypełnienia przez obywatela państwa nie należącego do UE formularza US-54 – „Informacja o legalności zamieszkania obywatela państwa trzeciego”. Taki formularz należy obowiązkowo dołączyć do wniosku o zaświadczenie A1 – pozwoli on na zweryfikowanie organom ZUS, czy osoba starająca się o zaświadczenie spełnia warunek legalnego zamieszkania na terenie Polski.

ZUS jednoznacznie określił warunki, jakie musi spełniać pracownik państwa nienależącego go UE, aby otrzymać zaświadczenie A1 – zgodnie ze stanowiskiem ZUS aby stwierdzić, że zamieszkanie takiej osoby jest legalne muszą zostać spełnione następujące warunki:

1. posiadanie jednego z dokumentów uprawniających do pobytu w Polsce, tj.:
   – wiza Schengen lub wiza krajowa,
   – zezwolenie na pobyt czasowy oraz pracę,
   – zezwolenie na pobyt stały,
   – zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego UE.
2. posiadanie rezydencji podatkowej w Polsce (certyfikat rezydencji podatkowej).

Niezbędnym jest, aby warunki wymienione w pkt 1 i 2 były spełnione łącznie.

Zgodnie ze stanowiskiem ZUS są to bezwzględnie obowiązujące kryteria brane pod uwagę przy ocenie, czy jest spełnione kryterium legalnego zamieszkania, które uprawnia do wydania zaświadczenia A1.